PINK FLOYD, DE OERTIJD

 

En daar zit ik dan met de box Pink Floyd The Early Years in huis. Een flinke, zwarte box zonder veel opsmuk, alleen een witte schuine streep. En daarin een zevental kleinere boxen, wel een beetje opgeklopt met dikke plastic opvulsels. Maar toch, in totaal 10 CD’s, 8 BR’s en 9 DVD’s. Dus veel muziek en filmpjes. Die BR’s bevatten weliswaar hetzelfde als de DVD’s, maar toch, alles bij elkaar is het heel wat. En zoals de titel al zegt, bestrijkt het maar een korte tijdsspanne en wel 1967 tot 1972. Zeven platen brachten ze in deze tijd uit, vanaf The Piper Of The Gates Of Dawn (eerste nummer: Astronomy Domine) tot en met Meddle (laatste nummer: Echoes, beslaat een hele plaatkant, meer dan 27 minuten). En dan vragen jullie nu natuurlijk: is dat nu wel wat en ga je daar meer dan een keer naar kijkluisteren en wat kost dat wel niet?

 Om met het laatste te beginnen, hou je vast, veiligheidsriemen om, mond alvast van verbazing open: € 549,-! Zijn ze gek geworden? NRC: “De platenindustrie blijft schrapen tot de bodem.” €549,-? Dat is meer dan 1200 oude Nederlandse guldens, daar moeten heel wat mensen een maand voor werken en op minder fortuinlijke plaatsen zelfs een jaar. Heb jij dat er voor betaald?  Nee, rustig maar, ik heb de box gratis geleend bij De Muziekbank in Enschede, daar ben ik lid van. En ik mag hem drie weken houden, dus ik ben er wat druk mee. En de eerlijkheid gebiedt te vertellen dat je voor die € 549,- er ook nog wat vinyl singeltjes bij krijgt en een load of parafernalia, memorabilia en prullaria. Maar ik heb dus alleen de box in huis. En het is maar wat leuk om alles door te vlooien. Maar ik zou hem niet willen hebben. Ik verklaar me nader.

 Eerst even een korte PF-tour. De band heeft zo’n 40 jaar bestaan, zeg 1965 – 2005. Die tijd kun je in tweeën verdelen: 1965 – 1967 en de tijd erna. Misschien vergt dat wat uitleg. Er waren eens twee jongens, Syd Barrett en Roger Waters. Zij woonden in Cambridge en hielden ervan op een gitaar te rammen. Soms zongen ze er zelfs bij, beetje rhythm and blues en zo. Toen gingen ze in Londen studeren, aan de Polytechnic. Daar ontmoeten ze Rick Wright en Nick Mason, Rick en Nick dus, die ook wel van muziek hielden. Rick speelde orgel en Nick sloeg op trommels. De vier jongens gingen dus niet studeren, maar ze vormden een bandje en gingen lekker spelen. Zo ging dat toen. Syd was het creatieve brein, een aardige donkere krullebol. Hij snoepte met overgave van al het lekkers dat toen voorhanden was, LSD en zo. Zo ging dat toen. En hij werd nog creatiever en op een gegeven moment te creatief. Toen werd hij de band uitgegooid en ging hij geheel verward bij zijn moeder wonen. Daar pielde hij nog wat met een gitaar en maakte het album The Madcap Laughs. Later stopte hij met de muziek en ging schilderen. Tot zijn dood in 2006 bleef hij in het huis van zijn moeder wonen. Roger Waters had gelukkig een vriendje die een beetje gitaar kon spelen, David Gilmour, en die kwam toen bij PF. Dat ging een hele tijd goed. Ze maakten een wereldplaat Dark Side Of The Moon en later de megaplaat The Wall en nog veel meer. Maar het boterde niet zo meer tussen Roger en David. Roger maakte een laatste PF-plaat, The Final Cut, en ging toen voor zich zelf werken (mooie platen als Kaos en Amused To Death). De drie overblijvers gingen door als PF en hadden vooral veel succes met grote optredens voor tienduizenden fans. Rick ging in 2008 dood en toen was het afgelopen. Er kwamen nog wat nagekomen albums en David Gilmour ging ook voor zich zelf beginnen (o.a. On An Island).

 Om te zeggen dat PF de soundtrack van mijn leven is, nou nee. Maar wel van belang, altijd waren ze er, soms prominent, soms op de achtergrond. Toch heb ik maar drie platen (met plaat bedoel ik LP, vinyl dus) van ze. Ummagumma uit 1969, met die mooie hoes waar ze via een soort Droste-effect steeds kleiner afgebeeld zijn, maar steeds in een andere figuratie. Kijk er maar eens naar, alleen daarom al is de LP de moeite waard. Ik kocht hem op 29 juni 1970 voor 27,50, guldens hè. Dan de beroemde koeieplaat, Atom Heart Mother, ook 1970. Hör zu langspielplatte, staat er binnen in de hoes. En van veel later, 1983, gekocht op 5 maart 1984 voor 20 gulden, The Final Cut, door mij immer ‘het finale kut’ genoemd, omdat Roger Waters daarna wegging. Maar drie platen dus, van Moody Blues had ik er veel meer, ook van de Beatles uiteraard, Stones. In Harlingen, toen we nog geen tv hadden, eindigden Anneke en ik de dag meestal met het luisteren naar een plaat, met een drankje erbij, Anneke sherry, ik een pilsje, of een borrel, of allebei. Dan knalden de gitaren van Roger en David, de orgeltonen van Nick en het geroffel van Richard de huiskamer door bij wijze van dagsluiting.

 Begin jaren 70 waren we weer eens met de hele bende aan het kamperen in Moliets Plage, camping Les Cigales. We waren dan met familie, kennissen en een hele stoet van kinderen. Op het strand moesten we periodiek de negen kopjes (blond, rood, zwart) tellen om te kijken of iedereen nog in leven was. En dan via de poepweg of de hoofdweg terug naar de camping. Als je via de hoofdweg ging, kwam je bij een soort pleintje met wat winkels en ook een camping, maar dat was een rotcamping, bijna geen schaduw van dennebomen. Op een keer zagen we op het pleintje wat langharige muzikanten die hun instrumentarium klaar maakten, beetje pingelen en toen… Tot mijn stomme verbazing speelden ze een stuk of vijf nummers van PF. Alsof je de plaat hoorde! We bleven staan luisteren in de volle zon, loom en verbrand. En we zeiden tegen elkaar, die oefenen natuurlijk voor vanavond. Vanavond gaan we er naartoe, dan geven ze een concert. Maar ’s avonds was er niks, weg waren ze. Tot op de dag van vandaag weet ik niet of het een heel knap coverbandje was of toch de echte PF. Ik vrees het eerste maar stiekem hoop ik nog steeds het laatste. Op internet heb ik hun speelschema uit die tijd wel eens bekeken. In 1971 traden ze 86 keer op in meer dan 13 landen. Moliets Plage was er niet bij. Wel Marseille, Poitiers, Toulouse in 1972, Parijs in 1973 en Dijon, Parijs en Colmar in 1974 (in 1974 ook zeven concerten door heel Frankrijk afgelast).

 Atom Heart Mother. Een Duitse presentator noemde het Atom Herz Mutter. Als werktitel hadden de Floyds het nummer ook An Imaginary Western genoemd en ook The Amazing Pudding. Ik hoorde dat je Atome Coeur Mère goed bij het schrijfonderwijs kon gebruiken. Dat ging ik dus uitproberen. Op de HAVO. Op de PABO bij het behandelen van het schrijfproces (verzamelen, ordenen, uitwerken, verzorgen). En ook nog bij de goeie ouwe verpleegkundigen in spe. Ook zij moesten leren schrijven. Het ging als volgt. Ik draaide de plaat (kantA) en gaf de opdracht alles op te schrijven waar ze aan dachten tijdens het luisteren: associaties, emoties, gedachten, herinneringen. Dus daar gingen ze. Een startende motor. Dan schreven ze op: startende motor of Hells Angel in de prairie. Een hinnikend paard, dan schreven ze op: hinnikend paard of cowboy op een paard in de prairie. Hele lieflijke gitaarmuziek: twee verliefden aan een meer bij een zonsondergang of mooie muziek. Drukke opgewonden blaasinstrumenten: daar komt de cavalerie of mijn vader komt dronken thuis. Mooi koor erbij enz. enz.

 Daarna zei ik dat ze hun aantekeningen moesten ordenen, zodat er een logisch geheel, een verhaallijn ontstond. Ze mochten er ook iets bij verzinnen. Tot slot gingen ze het dan uitschrijven in een verhaal. En daarna nam ik de hele handel mee naar huis om het te lezen. Dat leverde heel aardige resultaten op, opvallend weinig onzin. Misdaad- en kojbojverhalen, maar ook verrassend persoonlijke verhalen met een heel andere invalshoek. Soms ook een gedicht. Ik becommentarieerde de verhalen en deed wat spelling- en indelingsuggesties. De volgende les las ik er een stuk of wat voor en besprak het geheel. Deed een paar speloefeningen en hoepla … weer een paar lessen klaar. Enkele jaren hadden we ook een opleiding die VHBOV heette, Vrijstellingen HBOV. Daar zaten wat oudere studenten die al werkten als A/B/Z-verpleegkundige. Dat waren enthousiaste maar ook veeleisende studenten. Dus deed ik ook daar de Atoma Corazόn Madre. Dat vonden ze leuk. Behalve  een wat oudere studente uit Rijssen. Halverwege de muziek vluchtte ze de klas uit. Na de les zocht ik haar op en vroeg wat er was. Ze was nog emotioneel, ze vond de muziek verschrikkelijk. Het was duivelse muziek, zei ze. Ik heb haar maar niet gevraagd dat in een verhaal op te schrijven.

 In 2008 ging ik met pensioen en had dus wat tijd. Die ging ik o.a. aan Pink Floyd besteden. Ik inventariseerde al hun uitgebrachte muziek. Veel had ik al. Wat ik nog niet had leende ik bij de Muziekbank in Enschede. In mijn geestdrift ging ik zelfs een paar jaar als vrijwilliger aan de slag bij diezelfde Muziekbank. Op mijn computer zocht ik alle teksten (lyrics) op. Wie dat wel eens heeft gedaan weet dat dat een arbeidsintensief werkje is. Maar zelden vind je de tekst van een heel album. Je moet vaak liedje voor liedje doen, veel copy-paste, vergissingen en vervelende ringtones. Maar ik kreeg alles, dat wil zeggen tot en met De Finale Kut en de Madcap Laughs en Roger Waters. Twintig A4’s in totaal. En daarna luisteren en meelezen. (Wat me doet denken aan de gestencilde tekstboeken die in de zestiger jaren werden uitgegeven van Bob Dylan, Randy Newman, Leonard Cohen en Genesis. Als ik met Piet voor mijn colleges naar Groningen-Helpman ging, luisterde Anneke naar Bob Dylan met de tekst en een woordenboek erbij, Visions of Johanna.)

Maar ik dwaal geloof ik af. Die box dus. Was het wat? Nou, ik vond het wel leuk om alles een keer te beluisteren en te bekijken. En daarna nooit meer, want 15 keer ‘Careful With That Ax, Eugene’ uitgevoerd in veel landen van Europa en ook nog eens voor de BBC, Tienerklanken in Brussel en de VPRO is wel wat veel van het goede. Maar ik kwam ook veel leuks en wetenswaardigs tegen. Ik zet het op een rijtje.

* Ik had de Pink Floyd van 1967 – 1972 nog nooit zien optreden, alleen gehoord dus. Jonge jongens die in een paar jaar tijds steeds langere haren kregen. Ook enthousiast en betrokken, dat zag ik wel.
* Vooral Roger Waters en David Gilmore, de twee gitaristen, waren goed op elkaar ingespeeld en hadden er lol in. Waarom kregen ze zoveel later in godsnaam mot met elkaar.
* Ook Syd Barrett had ik nog nooit zien bewegen en praten. Een aantrekkelijke slimme krullebol, lucide en heel coherent pratend over zijn muziek. Waarom kon hij niet van die Lucy in the Sky with Diamands afblijven.
* In 1968 worden ze geïnterviewd voor de BBC door een ongelooflijke eikel die vertelde zelf vooral van strijkkwartetten te houden. Hij vond de muziek vooral zo hard, waarom moest dat nou?
* Veel opnamen uit Nederland: VPRO, Paradiso, Concertgebouw, Kralingen Popfestival.
* In die tijd gingen popmuzikanten zelden echt serieus in op vragen. Zie de Beatles maar, altijd gein en lol en flauwiteiten, geen zinnig woord komt eruit. Heel vervelend. Maar de Pink Floyders zijn een verademing. Heel serieus praten ze over hun muziek, leggen uit en geven elkaar de ruimte. Gilmour doet het zelfs in het Frans. Een Duitse presentator ziet invloed van Karlheinz Stockhausen. In Australië vraagt een componist ernaar. Wright zegt dat ze veel invloeden ondergaan. Het is me niet duidelijk of ze Stockhausen kennen.
* Een aantal keren zie je ze oefenen in een grote lege ruimte. Ook dat is interessant. Je ziet dat het meer is dan pielen met instrumenten en klooien met klanken.
* De Blu Rays geven als extra een Quad Mix van Atomo Cuore Madre en Echoes. Dat rolt via mijn zeven boxen of via de surround lekker door de huiskamer.
* In 1972 treden ze in Frankrijk op met een dansgroep. Ze willen niet alleen muziek maar ook theater, dans en film. Op de BR’s/DVD’s staan drie complete films met muziek van PF: More en Le Valleé (allebei regie van Babet Schroeder) en The Committee. En ook de muziek die ze maakten voor Zabriskie Point van Antonioni.

 In 1972 is Pink Floyd al bezig met de voorbereidingen van hun hoogtepunt Dark Side Of The Moon, dat in 1973 verschijnt. Dan is het klaar met het geëxperimenteer. Ze worden nu een superband met een mega-act en kortere, puntiger popnummers. En met meer invloed van Roger Waters tot hij zo’n beetje in zijn eentje The Final Cut maakte en helaas helaas kon opkrassen.